مدیریت انرژی
توجه روز افزون به مباحث انرژی و بهره گیری صحیح از حامل های انرژی باعث برقراری قوانین و ظوابط ملی منطقه ای بین المللی و همچنین افزایش سطح آگاهی، انتظارات و الزامات طرف های ذی نفع نسبت به جلوگیری از مصرف بی رویه حامل های انرژی و کاهش آلاینده های زیست محیطی نماشی از آن شده است.
بدیهی است که استانداردسازی در سطح منطقه ای بین المللی به گسترش رویکرد های مدیریت/مهندسی/ممیزی انرژی کمک شایانی نموده است. استاندارد ۲۰۰۹ با پرداختن به سیستم مدیریت انرژی، زمینه مناسبی را در سازمان ها برای درک مفاهیم مرتبط با انرژی و ترویج رویکردی سیستماتیک برای مدیریت انرژی در سازمان ها فراهم می آورد.
استاندارد ۲۰۰۹ بر مبنای چرخه pdca و با بهره گیری از مفاهیم و الزامات سیستم مدیریت محیط زیست ۲۰۰۴ تدوین گردیده است. استقرار یک سیستم مدیریت انرژی، سازمان ها را در مسیر طرح ریزی کاهش هزینه های مصرف حامل های انرژی استافاده بهینه از انرژی کاهش دفع آلاینده های زیست محیطی و تامین میزان انرژی مناسب با کیفیت و هزینه مورد نظر یاری می دهد.
هدف کلی
هدف کلی این استاندارد اروپایی کمک به سازمان ها برای ایجاد سیستم ها و فرایند های لازم برای بهبود بازدهی انرژی می باشد.
این امر بایستی منجر به کاهش هزینه ها و انتشار گازهای گلخانه ای از طریق مدیریت سیستماتیک انرژی گردد. این استاندارد الزامات یک سیستم مدیریت انرژی را برای توانمدسازی یک سازمان در جهت توسعه و استقرار خط مشی و اهداف مربوطه مشخص می نماید. که الزامات قانونی و اطلاعات در مورد جنبه های بارز انرژی را در نظر می گیرد. هدف این استاندارد به کارگیری در انواع سازمان ها با اندازه های متفاوت و صرف نظر از هرگونه شرایط جغرافیایی، فرهنگی، و اجتماعی می باشد.
این استاندارد ها در مورد فعالیت های تحت کنترل یک سازمان بکار گرفته می شود.
این استاندارد برای سیستم های مدیریت انرژی میتواند به صورت مستقل یا یکپارچه با سایر سیستم های مدیریت مورد استفاده قرار گیرد. برای سهولت استفاده از آن ساختار این استاندارد مشابه با ساختار ۱۴۰۰۱ کی باشد.
موفقیت سیستم بستگیبه تعهد تمامی سطوح و کارکردهای سازمان به ویژه مدیریت ارشد دارد یک سیستم از این نوع سازمان را قادر می سازد تا یک خط مشی انرژی را توسعه داده اهداف کلان و فرایند هایی را جهت دستیابی به تعهدات خط مشی ایجاد نموده، اقدام مورد نیاز برای بهبود عملکرد آن را انجام داده و انطباق سیستم با الزامات این استاندارد اروپایی را نشان دهد.
یک تمایز مهم بین این استاندارد اروپایی، که الزامات یک سیستم مدیریت انرژی سازمانی را تشریح نموده و میتوان برای صدور گواهی نامه/ثبت/ و یا خود اظهاری برای یک سیستم مدیریت انرژی سازمانی مورد استفاده قرارگیرد و خطوط راهنمای غیر قابل کاربرد برای صدور گواهی نامه به منظور کمک کلی به یک سازمان برای ایجاد استقرار یا بهبود یک سیستم مدیریت انرژی وجود دارد. مدیریت انرژی یک دامنه وسیع از موضوعات، مشتمل بر مفاهیم استراتژیک و رقابتی را در بر میگیرد. نشان دادن استقرار موفق این استاندارد اروپایی می تواند توسط سازمان برای اطمینان بخشی به طرف های ذینفع در مورد وجود یک سیستم مدیریت انرژی متناسب مورد استفاده قرار گیرد.
یادآوری:این استاندارد اروپایی بر اساس روشی که به نام طرح-اجرا-برسی- اقدام شناخته می شود بنا شده است. میتواند خلاصه اینگونه توصیف شود.
طرح: ایجاد اهدافکلان و فرایند های لازم برای دتستیابی به نتایج مطابق با خط مشی انرژی سازمان.
اجرا: استقرار فرایند ها
بررسی: پایش و اندازه گیری فرایند ها بر طبق خط مشی انرژی اهداف کلان اتهداف خرد الزماات قانونی و سایرالزاماتی که سازمان متعهد میگردد و نیز گزارش دهی نتایج.
اقدام: انجام اقدامات برای بهبود عملکرد سیستم مدیریت انرژی ه صورت مستمر.
این استاندارد اروپایی تنها شامل آن دسته از الزاماتیاست که میتوان بهصورت عینی مورد ممیزی قرار گیرند.
این استاندارد اروپایی الزامات مطلق برای عملکرد انرژی را فراتر از تعهدات خط مشی انرژی سازمان و الزام آن به انباق با قوانین حائز اهمیت ایجاد نمی نماید. اما دارای عملکرد انرژی متفاوتی می باشد هر دو میتوانند با الزامات آن انطباق داشته باشد.پذیرش ۲۰۰۹ به منظور برقراری یک فرایند بهبود مستمر که منجر به استفاده کاراتر انرژی میشود کمک خواهد کرد این امر سازمان ها را برای استقرار یک طرح پایش انرژی علاوه بر تحلیل انرژی تشویق می نماید.
الزامات این استاندارد اروپایی میتواند همراستا با یکپارچه با سایر سیستم های مدیریت مانند مدیریت کیفیت محیط زیست بهداشت و ایمنی شغلی مالی یا ریسک باشد. بنابراین برای یک سازمان امکان پذیر است سیستم های مدیریتی موجود خود را به گونه ای تطبیق دهد که یک سیستم مدیریت انرژی در انطباق با الزامات این استاندارد اروپایی ایجاد نماید.
سطح جزییات و پیچیدگی سیستم مدیریت انرژی گستره مستند سازی و منابع تخصیص یافته به آن به تعدادی از عوامل از قبیل اندازه یک سازمان دامنه کاربرد و ماهیت فعالیت ها، و محصولات آن بستگی دارد. این موضوع ممکن است برای بنگاه های در اندازه کوچک و متوسط مصداق داشته باشد.
برای سهولت استفاده شماره بندها در بدنه این استاندارد اروپایی و در پیوست به هم ارتباط داده شده اند.
خط مشی انرژی محرکی برای استقرار و بهبود سیستم مدیریت انرژی سازمان می باشد. خط مشی تعهد مدیریت ارشد در مورد انرژی را به گونه ای انعکاس داده که سازمان قادر باشد مورد انرژی را به گونه ای انعکاس داده که سازمان قادر باشد تلاش های خود به منظور دستیابی به بهبود بازدهی انرژی و تلاش های خود به منظور دستیابی به بهبود بازدهی انرژی و کوشش برای تعدیل مصرف انرژی به نیاز های انرژی کوشش برای تعدیل مصرف انرژی گسترش دهد.
تمامی اقدامات مدیریتی نیازمند شفافیت بر حسب جهت و ارتباط با اهداف استراتژیک سازمان می باشد. این خط مشی انرژی باید در قالب رسمی قابل دسترس برای عموم باشد بیانه تعهد سازمان ها برای دستیابی به اهداف کلان مدیریت انرژی و کاهش انتشار آلاینده مرتبط با انرژی باشد.
فقدان تعهد سطح ارشد بدین معناست که خط مشی انرژی به صورت کامل با فرهنگ اساسی سازمان یکپارچه نشده است. یک خط مشی غیر رسمی ممکن است در اثر تغییر نیروی امسانی یا فعالیت ها دچار عدم ثبات شود بنابراین خط مشی انرژی ممکن است با خط مشی های موجود به منظور فراهم آوردن استمرار و تداوم ارتباط با سازمان یکپارچه شود.
خط مشی مبنایی را برای تنظیم اهداف خرد انرژی شکل داده و باید به اندازه کافی شفاف بوده تا دارای قابلیت درک برای طرف های داخل و خارج سازمان از قبیل کارکنان، مشتریان، مراجع ذی صلاح عمومی، سرمایه گذاران و غیره باشد.
سازمان باید اطمینان حاصل نماید که یک سر نخ حرکتی سازگار از خط مشی انرژی به نواحی بارز مصرف انرژی شناسایی شده از طریق تنظیم اهداف خرد و گسترش آن ها که شامل برنامه اجرایی و ارقام کلیدی بوده تا اجازه دهد که تلاش ها در نواحی که تاثیر بهینه بدست می آید متمرکز گردند.
هنگامی که سازمان در چند مکان فعالیت می نمایند خط مشی ممکن است محدود به شامل شدن فعالیت های تنها برخی از آن مکان ها شود این مورد بایستی به صورت صریح در خط مشی انرژی بیان گردد. خط مشی باید تمامی فرایند ها و فعالیت های مربوط به بخش های تحت پوشش سازمان را در برگیرد. اگر خط مشی انرژی وضعیت معینی را مشخص نکند چنین فرض میشود که تمامی سازمان را صرف نظر از مکان انجام عملیات در بر میگیرد.
بنابراین یک خط مشی انرژی باید:
الف: سازمان را متعهد نماید تا محصولات فرایند ها و سایر فعالیت های موثر بر مصرف بارز انرژی از قبیل نواحی که بیبشترین مصرف انرژی یا بیشترین پتانسیل قابل توجه برای صرفه جویی انرژی را دارند نشان دهند.
منبع: استاندارد EN 16001 : 2009
